Arbeiderswoning

Garnwerd is een klein dorp, met circa 340 inwoners. Toch telt het maar liefst 24 rijksmonumenten. Hunzeweg 7 is daar één van. Eigenaren J. Voorn en H. Stadens hebben met zorg dit huis weer veranderd in een waardig rijksmonument. De nieuwbouw spreekt van een liefde voor het bestaande huis en haar omgeving.

Hunzeweg 7 uit 1932, werd gebouwd in het kader van de Landarbeiderswet van 1918. Het huis is klein maar toch voor de provincie heel typisch en relevant. In eerste instantie lijkt het een onopvallend “omahuisje” maar langer waargenomen zijn de onderstaande kenmerken doorslaggevend geweest om het huis als rijksmonument aan te wijzen: als voorbeeld van een moderne jaren 30 variant op de typische arbeiderswoning met krimpen in de provincie Groningen, vanwege de verzorgde “timmermansarchitectuur", vanwege de vrij hoge mate van gaafheid van het exterieur en vanwege de in het oog vallende ligging aan de rand van het dorp.

Sinds de jaren vijftig zijn de indeling en het interieur nauwelijks gewijzigd. De eerdere wijzigingen in het huis zijn op uiterst spaarzame wijze gedaan(bv deuren als vloerhout etc). Na ruggespraak met RCE, is besloten om deze oorspronkelijke ruimtelijke opzet zoveel mogelijk voelbaar te maken in het ontwerp.

Boom tuin

Achter het huis staat een grote Esdoorn van zeker 15 m hoog. Zowel om het groene en intieme karakter van het dorp, alsook voor het behoud van het huis werd vroeg door de opdrachtgever besloten om met deze boom om te gaan alsof het ook een rijksmonument is. In het ontwerp van de tuin worden zoveel mogelijk inheems planten geplaatst, waarbij veel aandacht voor bijen, vlinders en lokale vogels zal zijn (vooral mussen en gierzwaluwen).

Klimaatverandering en waterhuishouding

Het oorspronkleijke huis had Label G. In het ontwerp is gestreefd naar een zeer laag energieverbruik (A++), echter in een rijksmonument zijn te hoge isolatiewaardes niet toegestaan i.v.m. behoud van de oudbouw. De gehele woning heeft vloerverwarming; het meeste comfort met weinig ruimtelijke impact voor het monument. De aanbouw heeft Label A++, hoge RC waarden, zonnepanelen en de technische ruimte is voorbereid op een luchtwarmtepomp.

In de afgelopen decennia waren omliggende sloten gedempt om meer tuinoppervlakte te winnen. Met de tegenwoordige intensievere periodes van regen stond de tuin en die van de omliggende percelen steeds vaker onder water. Het nieuwe tuinontwerp moest hiervoor een oplossing bieden. Op de aanwezige oude kaarten en foto's (o.a. van de uitgebreide website van de plaatselijke dorpsvereniging) is uitgezocht hoe het oorspronkelijke waterverloop is geweest.

Aardbevingsgebied

Het huis staat in het aardbevingsgebied. Samen met de constructeur en de aannemer is gekeken hoe het bestaande huis versterkt kon worden, verschillende opties zijn getoetst, zowel voor de oudbouw als de nieuwbouw. Voor de nieuwbouw is gekozen voor de duurdere variant op palen. De nieuwbouw is daardoor volledig trillingsvrij en zettingsvrij uitgevoerd ten opzichte van het monument.

Huis en aanbouw

Op alle schaalniveaus, waarneming vanuit het dorp, de ruimtelijke opzet, het materiaalgebruik en de detaillering, is gezocht naar de juiste harmonie tussen oudbouw en nieuwbouw. De aanbouw is een eigentijds ontwerp met een moderne uitstraling, maar volledig afgestemd op het monument en de bestaande boom. Om die laatste voldoende ruimte te geven is er voor gekozen om de aanbouw in twee volumes uit te voeren. Een eetplek verder in de tuin en de keuken als een langwerpig verbindend element. De uitbouw is verdiept (ca. 90 cm lager dan peil = 0), zodat de dakrand van het bouwdeel dat op het monument aansluit niet hoger is dan de bestaande dakgoten. Het dak van het achterste volume krijgt een lessenaarsdak geïnspireerd op de dakvorm het monument. Aan de lage (zuid)zijde opent het volume zich naar de tuin middels een groot schuifraam, aan de hoge zijde biedt een hooggeplaatst raam zicht op de boom en de kerktoren van Garnwerd erachter.

In het metselwerk van het monument is, op Peil =0, ongeveer de vloerhoogte van de woonkamer een doorlopende rollaag opgenomen. Deze hoogte wordt ook in de aanbouw zichtbaar, door in de gevelbekleding uit houten planken een voeg op te nemen, en bovendien de plankbreedte boven en onder deze voeg van elkaar te laten verschillen. De reeds genoemde materialisering uit houten planken sluit aan bij de bijgebouwen (schuurtjes) uit de omgeving, die ook vaak van hout zijn. De donkere kleur is gelijk aan die van de dakpannen, waardoor juist het metselwerk van het monument goed tot zijn recht komt. Hierdoor ontstaat een harmonie tussen oud- en nieuwbouw. In het interieur is een aantal hele kleine doorbraken gemaakt. Bestaande niveauverschillen zijn in het interieur behouden en begeleiden daarmee een subtiele overgang van oud naar nieuw en van de woning naar de tuin.