Langhuis Luddeweer

Op een prachtige plek aan de Luddeweersterweg 10 in de voormalige gemeente Slochteren, is een bouwvallige woning -keuterij- met bijgebouwen vervangen. De bestaande woning staat op een groot grondstuk waarvan het grootste deel begroeid met een houtopstand van populier. De woning is gesitueerd aan de uiterste noordwestrand van het erf. Een aantal beeldbepalende bomen verankert hier het huis en de tuin.

De oorspronkelijke oriëntatie op de oude Slochterweg naar Woltersum duidt de plek en positionering. Deze oude verbindingsweg fungeert nu als semi verharde ontsluiting van zowel de woning als een verderop gelegen boerderij. Doorgaand verkeer ontbreekt maar het kronkelige verloop is bijzonder en zeer kenmerkend voor de geschiedenis van deze plek.

Ontwerp

Het ontwerp voor de nieuwe woning is gepositioneerd naast de footprint van het huidige huis en valt binnen het toegestane bouwvlak. Deze verschuiving respecteert de historische plaatsing aan de Slochterweg, de oude loop van de Fivel. Door deze ‘verschuiving’ wordt het mogelijk gemaakt om de condities voor zowel de kastanjeboom aan de voorzijde als de elzen aan de noordzijde te verbeteren. De gepaste nieuwe afstand respecteert het wortelgestel en geeft ruimte aan het vergrote huis - een nieuw stelsel ontstaat hierdoor. Het uitzicht vanuit de nieuwe woning wordt tevens verbeterd en manifest met een groot vierkant venster op het noorden. Een aangebouwd laag bijgebouw aan de voorzijde versterkt het silhouet - als een eigentijdse ‘krimp’ maakt zij, samen met een teruggelegde entree, dit tot voorkant van het huis.

Het nieuwe huis kenmerkt zich verder als een eenvoudig volume met kap en lage gootlijn en horizontale lijnen. Raamplaatsing, een prominente insnede aan de zuidoostkant en een forse overkraging aan de achterzijde geven schaal en maat aan de hoofdvorm. Voorzichtig vertellen ze over het gebruik van dit huis op deze plek. De materialisering is eigentijds en bestaat uit een grijze horizontale profielplaat in de langsgevels en kopgevels met verticale zwarte houten latten. Zowel motieven vanuit duurzaamheid en bestendigheid tegen aardbevingen ten gevolge van de gaswinning zijn hierin sturend.

Het nieuwe gebruik als woonhuis valt zo binnen de typologische beeldtaal die verwijst naar de agrarische schuren hier in het landschap. Groot en stoer zonder veel opsmuk gericht op praktisch gebruik en doelmatigheid.

Constructie

Gebaseerd op het principe van gebinten die grote vrije overspanningen mogelijk maken, is een eigentijdse variant van een kapschuur gemaakt. De constructie en bouwwijze van deze woning breekt met alle gebruikelijke Nederlandse tradities in de woningbouw. De hoofddraagconstructie bestaat uit stalen spanten die in het interieur in het zicht blijven. De begane grondvloer is als staalplaatbetonvloer funderingsloos ‘zwevend’ uitgevoerd. De langsgevels zijn direct bekleed met stalen sandwichpanelen met een zeer hoge isolatiewaarde. De kopgevels zijn uitgevoerd in houtskeletbouw. Deze nieuwe middelen en materialen en vooral de wijze van samenstelling, maken het huis duurzaam, zeer energiezuinig en volledig aardbevingsproof met een zeer gunstig prijskwaliteit niveau. Daarbij bovendien nagenoeg volledig demontabel, herbruikbaar of goed te recyclen.

Proces en opdrachtgeverschap

Het project is in samenwerking met de bewoners in eigen beheer uitgevoerd, zonder hoofdaannemer. Via de dochters op school zijn de opdrachtgever en architect met elkaar in contact gekomen. Een eerder gerealiseerde woning in het gaswinningsgebied speelde daarin de doorslaggevende rol. Na een eerste kennismaking en uitleg over en weer, van het hoe en waarom, is in 2017 de start gemaakt van een bijzonder traject. Zoals boven al omschreven, technisch volledig anders dan gebruikelijk in de Nederlandse woningbouwcultuur en tegelijkertijd ook nog op eigen risico van de opdrachtgever door in eigen beheer te gaan bouwen. Dat is durven met onzekerheden om te gaan en kansen te grijpen. Een extra onzekerheid was het omgaan met het bouwen in een gebied met veel gevallen van gaswinningsschade. Doorslaggevend was dat het referentie bezochte woonhuis juist door ‘tegendraads’ te zijn, dit probleem keurig via nieuwe wetmatigheden omzeilt. De nieuwbouwsubsidie, een kleine 20.000 Euro, indertijd ingesteld door de NAM, is daarbij gebruikt om een deel van de kosten te dekken.

Aanvankelijk was het de bedoeling om de aangekochte bouwvallige woning te herstellen en grondig te verbouwen. Dit bleek binnen de gestelde financiële kaders en wensen niet realistisch. Het idee om een groot, maar eenvoudig en duurzaam leefhuis te maken dat in verbinding staat met de prachtige plek en gericht is op het buiten leven, veronderstelt een heel andere opzet dan het bestaande oorspronkelijke huis.

Na bezoek aan een eerder gerealiseerde woning waar dezelfde ontwerp- en bouwprincipes gehanteerd zijn, raakten de opdrachtgevers overtuigd van de mogelijkheden en is in de tweede helft van 2017 een intensief ontwerptraject gestart met de vergunningverlening in de zomer van 2018. Bezwaren tegen ‘deze lelijke loods’ hebben twee keer voor flinke vertraging gezorgd. De relatief snelle bouwtijd en realisering is daardoor helaas ook uit beeld geraakt. In de zomer van 2021 is de woning uiteindelijk opgeleverd en wordt er weer volop geleefd op de plek die lange tijd stilstond in de tijd. Dat heeft zijn schoonheid maar draagt niet altijd bij aan de leefbaarheid en kwaliteit die Groningen voor de Ommelanden ook nodig heeft.    

Het in ‘eigen huis’ ontworpen systeem, is als relatief eenvoudige bouwdoos opgebouwd uit deels geprefabriceerde elementen en systemen, die met een beperkt aantal onderaannemers snel kan worden gerealiseerd. Daarbij is het van belang dat de verschillende werkgebieden van de afzonderlijke onderaannemers duidelijk gemarkeerd zijn en de raakvlakken tussen de verschillende bouwsystemen ‘risicoloos’ samenkomen. Directe betrokkenheid bij de realisering als directievoerend architect, is daarvoor eigenlijk een must, met name als de opdrachtgever dit zelf in technische zin niet ambieert. Her en der wat hand- en spandiensten verrichten horen dan ook bij het ‘directievoeren’ en brengen het ontwerpen terug in het bouwen en omgekeerd.