Harkenroth

De wijk Opwierde in Appingedam ondergaat een grote transformatie, waarbij onder meer woningen worden gesloopt en herbouwd. Een belangrijk deelgebied binnen deze herontwikkeling is de Harkenrothstraat. In nauwe samenwerking tussen de Woonstichting Groninger Huis en de gemeente Appingedam zijn er op zorgvuldige wijze stedenbouwkundige uitgangspunten geformuleerd die de basis hebben gelegd voor een interactief proces van samenwerking tussen alle betrokken partijen. De gemeente Eemsdelta en Woonstichting Groninger Huis zijn in gesprek gegaan met HKB Advies en de bewoners en huurders van het bestaande complex. Samen streven zij naar een integrale transformatie die de wijk toekomstbestendig maakt.

Opwierde werd gebouwd in de jaren ‘60 als onderdeel van de uitbreiding van Appingedam tijdens de naoorlogse woningbouwgolf. Het was bedoeld om de groeiende bevolking te huisvesten, met een focus op betaalbare gezinswoningen. De wijk heeft een typische structuur van een tuindorp met veel groen en ruim opgezette straten. Opwierde wordt gekenmerkt door een centraal park dat fungeert als het kloppend hart van de wijk, waaraan het project is gelegen. De voormalige straat aan de parkzijde is getransformeerd tot een gebied voor langzaam verkeer. Aan de noord- en zuidkant van het park lopen groene linten, bestaande uit kleinschalige bebouwing, een belangrijke stap in de revitalisatie van de wijk. De transformatie van de Harkenrothstraat biedt de mogelijkheid om de oostzijde van het park aan te pakken en deze te integreren met de omliggende woonomgeving. Dit omvat het omvormen van de autostraat tot een langzaamverkeersroute en het creëren van woonruimtes aan het park.

Huidige Situatie

Momenteel vormt de Harkenrothstraat een barrière tussen de straat en het park door het aanwezige trottoir en haaks parkeren. De bestaande woonblokken zijn grootschalig en monotoon, met weinig aansluiting op de buitenruimte. Hoewel de omgeving is verbeterd door de renovatie van het park en de kerk, blijft het geheel een kale woonomgeving zonder uitnodigende ontmoetingsplekken. De bebouwing sluit qua schaal niet goed aan bij de toekomstvisie van Opwierde.

Het Park

Het park is ingericht met gazons, bomen en sportfaciliteiten, en dient als ontmoetingsplek voor bewoners. Er zijn duidelijke zichtlijnen en speelse elementen zoals heuvels. Het park herbergt ook Berjarijke, een school voor verstandelijk gehandicapte kinderen, waarvoor een prikkelarme omgeving is gecreëerd door het toevoegen van groen. Daarnaast staat de monumentale Molukse Kerk Ebenhaëzer in het park, die recent is gerestaureerd. Deze kerk, de oudste Molukse kerk in Nederland, vormt een belangrijk onderdeel van de identiteit van de buurt.

Ambitie

De belangrijkste ambitie is om het park verder te versterken en te verbinden met het nieuwe woongebouw. Aan de oostzijde van de Harkenrothstraat wordt een 'zachte' overgang tussen het park en de nieuwe gebouwen nagestreefd, in tegenstelling tot de meer stedelijke plintbebouwing aan de westzijde. Het park moet letterlijk doorlopen tot aan de gevels van de woongebouwen, met veel groen en beperkte verharding. Woonstichting Groninger Huis en de gemeente hebben samen opgetrokken in het maken van het inrichtingsontwerp. De woongebouwen moeten interactie aangaan met het park, vooral op de begane grond, om zo een levendig, open en aantrekkelijk woonmilieu te creëren. De buitenruimten van de woningen op de begane grond hebben een duidelijke begrenzing maar staan wel in direct contact met de openbare ruimte. De omkadering maakt een gesprek mogelijk tussen bewoner, buur en voorbijganger, maar borgt zowel de privacy als het beschermen van de ruimtelijke kwaliteit van het park. Daarnaast was het herontwerpen van de fiets- en wandelroutes een belangrijk aspect, zodat deze optimaal aansluiten op het park en de omliggende straten. Ook de toegankelijkheid naar de Molukse Kerk moet worden verbeterd, vooral met het oog op rouwstoeten tijdens uitvaarten. Door het woongebouw in gekantelde losse segmenten op te bouwen is er een zekere speelsheid, kleinschaligheid en doorwaadbaarheid ontstaan, die op een vanzelfsprekende manier aansluiting vindt op de bestaande wandelroutes, karakteristieken van het park en zichtrelaties legt met de kerk, speelplaatsen en school.

Verschijning

Het thema 'zachte rooilijnen' is het hoofdaspect van het ruimtelijk concept op alle schaalniveaus. Dit betekent dat de gebouwen niet in een strakke lijn staan, maar juist speels zijn geplaatst om de zachtheid van het park door te zetten in en om het woongebouw. Naast de gekantelde losse gebouwdelen zijn ook de gevels levendig en gevarieerd, zodat ze niet samenvloeien in één lange bebouwingswand. Dit wordt versterkt door variatie in de korrelgrootte van de bouwblokken, de plastiek in volumeopbouw die geïnspireerd is op de hangende keukens van Appingedam, verschillende dakhoogtes en de rijke metselwerktradities te vieren. De thematiek is ook doorgezet aan de oostzijde waar de hoofdentree en het parkeren is gesitueerd. Door de meanderende vormgeving van de doorgaande straat ontstaat tussen het woongebouw en de achtererven ruimte voor groen. Er is bewust ingezet op alzijdigheid, waardoor ook vanuit de auto een prettige, veilige en hoge belevingswaarde wordt beleefd.