Kielzog

In 2012 besloot de gemeente Hoogezand-Sappemeer (nu Midden-Groningen) het voorzieningenniveau en de stedenbouwkundige situatie in het centrum van Hoogezand te verbeteren. Gemeentehuis, bibliotheek, kunstencentrum en theater werden samengevoegd in één prominent publiek gebouw: het Kielzog. De Zwarte Hond en LAOS verzorgden samen het ontwerp; De Zwart Hond ontwierp het gebouw, LAOS nam de binnentuin en de hellingtuin aan de zuidzijde van het gebouw voor haar rekening.

Een deel van het oude gemeentehuis, gebouwd in de jaren tachtig, is gesloopt. Het resterende deel hergebruikte en integreerde De Zwarte Hond samen met het naastgelegen theater – eveneens uit de jaren tachtig – in het nieuwe gebouw. De architecten gaven de vier verschillende functies een uitstraling die bij hen past. Het interieur faciliteert de uitwisseling tussen de vier gebruikers. Het gebouw bestaat uit twee hoofdvolumes met een centrale hoge binnenstraat die beide delen aan elkaar koppelt. De binnenstraat is het bepalende element in het ontwerp. Ze verbindt alle functies met elkaar en zorgt voor een architectonisch accent ter plaatse van de entree.

Gefaseerde uitvoering

De uitvoering vond in twee fasen plaats. In de eerste fase zijn de centrale binnenstraat en alle culturele functies gerealiseerd. In fase twee werd het gemeentehuis getransformeerd en kreeg de bibliotheek haar definitieve plek.

Integratie van functies

De integratie van gemeentehuis, bibliotheek, kunstencentrum en theater zorgen voor lagere exploitatiekosten. Daarnaast levert het overlappende gebruik van de ruimtes een efficiënter gebruik van de oppervlakte op.

De binnentuin

De binnentuin van het Kielzog wordt aan vier zijden omgeven door wanden van het gebouw. De tuin ligt op het betonnen dak van de onderliggende fietsenkelder. Een kunstmatige omgeving dus. Toch oogt de tuin natuurlijk. Vier met vaste planten en meerstammige berken begroeide heuvels bieden een rustige aanblik. Tussen de heuvels door slingert een pad van betonnen bielzen met daarop enkele zitjes met tafels en stoelen.

Voor en met de gebruikers

De binnentuin is zichtbaar vanuit verschillende werkruimtes. LAOS betrok een klankborgroep van gebruikers van het gebouw bij het ontwerpproces. Ze nam de deelnemers mee in verschillende sfeeropties: minimalistisch, natuurlijk en artistiek. Het concept ‘natuurlijk’ werd het meest positief ontvangen. De boodschap was helder: de gebruikers wilden vooral een rustgevende plek. Dat effect was belangrijker dan eventuele gebruiksmogelijkheden. De klankbordgroep wilde bovendien graag bomen. Nog best een uitdaging, want de binnentuin ligt op een betonplaat. De substraatdiepte is daardoor slechts een halve meter.

Natuurlijke omgeving

LAOS heeft de wensen vertaald naar een verfijnde, natuurlijke omgeving waarin het slingerende wandelpad en de tuin bijna ongemerkt in elkaar overlopen. Het granulaat rond de planten en het granulaat van het pad zijn op de randen met elkaar gemengd. Bovendien lijkt het net alsof de tuinen zonder de omringende muren gewoon door zou lopen in het omliggende landschap. Grassen met groene en witte tonen geven een rustig beeld. Voor de aanplanting van bomen zijn heuveltjes aangelegd. Dit levert een fraai beeld op én het geeft voldoende wortelruimte aan de bomen.

Hellingbaan met wuivend gras

Aan de zuidzijde van het gebouw ligt de hellingtuin: een hellingbaan richting de fietsenkelder in een grote groene ruimte. In lijn met een eerder gemaakt masterplan van OKRA landschapsarchitecten is de oude verkavelingsstructuur van het gebied als basis genomen. In de hellingtuin keert dit terug in de hoekverdraaiing en in muren die haaks op de watergang liggen. Net als in de binnentuin zijn er mooie overgangen en veel grassen. Gras loopt als ‘groene draad’ tussen de bloemrijke plantenvakken door. Wuivend gras dat bij mooi weer zonlicht vangt, is een lust voor het oog.