Patchworkhouse

Patchworkhouse is een ‘vervangingshuis’ in Middelstum, binnen het Groninger aardbevingsgebied in het kader van het sloop/nieuwbouwproject Eigen Initiatief van Nationaal Coördinator Groningen. Dit huis biedt ruimte om oud en nieuw met elkaar te combineren. De oude traditie om goede delen van oude lappen met elkaar te verbinden wordt in een nieuw daglicht gebracht bij het samenstellen van het nieuwe huis ter vervanging van het zeer karakteristieke oude huis.

Anderwereld is een streek in Noordwest Groningen tussen Stitswerd, Middelstum en Onderdendam. Deze streek bevat een paar boerderijen met daarbij behorend land. De naam verwijst naar laagte en leegte. Deze streek verandert. De boerderijen staan deels leeg, worden deels gebruikt voor extra berging capaciteit van andere boeren, zijn deels alleen woonfunctie en deels wonen en werken gecombineerd.

Bij de vervangingsopgave van een oud verbouwd boerderijtje tot een woonwerkhuis kun je je afvragen of de definities van het bestemmingsplan op elke plek toegesneden zijn. Voor deze opgave is er aanleiding om de definitie huis, hoofd- bijgebouw in een ander daglicht te zien.

Patchworkhouse

Het oude huis kenmerkte zich door de aaneenrijging van in de loop der tijd mooie compacte intieme plekken. In veel van deze plekken zijn nog mooie trappen, wandkasten, delen van muren herbruikbaar. De fijnzinnige maat van de bestaande ruimten krijgen in Patchworkhouse een nieuwe eigentijdse invulling. Nieuwe materialen kunnen in de loop van het ontwerpproces in meer of mindere mate met oude waardevolle onderdelen een plek krijgen in een optimale mix welke persoonlijk samen met de bewoners worden samengesteld.

Voor de huidige bewoners, Aafke en Ton, is het de uitdaging van de nood een deugd te maken. Beide gelinkt aan het creatieve vak zijn ze gewend in deze “leegte” te wonen, te ontspannen en te werken. Ze zijn tot inzicht gekomen dat de nieuwbouwopgave hun de mogelijkheid biedt op erfniveau het wonen, ontspannen en werken meer gescheiden te kunnen faciliteren op microniveau, zodat de verschillende functies meer hun eigen plek krijgen.

Een mooie inspiratie hiervoor zijn de erven met verschillende opstallen die tezamen een eigen omsloten gebiedje vormen met een optimale oriëntatie op het land. Het erf wordt een intermediair tussen land en huis en zal met behoud van de belangrijke bomen en heesters in de komende tijd worden uitgewerkt.

Het Patchworkhouse is mogelijk een voorbeeld voor andere vervangingsopgaven in het aardbevingsgebied waarbij er naar een persoonlijk en duurzaam antwoord wordt gezocht, welke optimaal bij de particulier past, reageert op de geschiedenis en op een eigentijdse wijze reageert op de omgeving. Daarbij speelt het optimaal recyclen/ hergebruiken van oude elementen en materialen een belangrijke rol. Bij het Patchworkhouse wordt verkend in hoeverre het huis opgetrokken kan worden uit oude materialen, aangevuld met nieuwe materialen en technieken.

Hoofdbijgebouw

Het ensemble van nieuwe volumes haalt zijn inspiratie uit de rurale omgeving waarbij het plan zijn nieuwe logica vindt uit de aard van de plek, functionaliteit van het nieuwe gebruik en de specifieke wensen en karaktereigenschap van de bewoners die al decennialang op deze plek hebben gewoond. Het wonen en werken wat bij deze plek hoort is al vanouds een duurzame combinatie. De link met het land is gedurende 100 jaar veranderd. De van oorsprong kleine boerderij stond te midden van het land waar de koeien op graasden. De verschaling van de landbouw heeft ertoe geleid dat de boerderij een woning werd met een grotere schuur. De grotere schuur werd in de loop van tijd een woning en achter de grote schuur kwam een kleine schuur.

Deze ontwikkeling in en aan de bestaande bebouwing is nu eindig omdat het huis dermate veel aardbevingsschade heeft gehad dat nieuwbouw gunstiger is dan versterken. Nu ontstaat de mogelijkheid om de betekenis van de bebouwing ten opzichte van zijn directe omgeving te herzien in vergelijking tot zijn geschiedenis. Door een verspreid gebouw te maken ontstaat er de nodige intimiteit, afleesbaarheid en functionaliteit met een eigentijds vreemd vertrouwde uitkomst.

Rijdend vanaf de Stitswerderweg en langs de ree verschuiven de drie volumes ten opzichte van elkaar zodanig dat er steeds weer een ander silhouet ontstaat. Als een drie-eenheid, waarbij het grote niet zonder het kleine kan en de volumes er als een team staan i.p.v. 3 individuen is er bij dit Patchworkhouse geen hoofd en geen bijgebouw zoals in de reguliere bestemmingsplannen omschreven. De locatie is alzijdig; voor- en achterkant is niet nadrukkelijk te benoemen. Alles kan als voorkant worden beschouwd.

De terreininrichting speelt ook nog een belangrijke rol in het recyclen van het oude huis. De oude elementen/materialen die deels in de gevels terugkomen, worden ook als verharding en kunst toegepast in de tuin. Het oude materiaal vormt in de nieuwe situatie de verbindende factor op een weidse plek waar het oude huis voor eeuwig in gedachten zal blijven.

Hoofdbijgebouw is een nieuwe term van Onix, waarbij de bestemmingsplandefinities op de specifieke plek tekortschieten. Hoofdbijgebouw gaat over het totaal aan gebouwen of gaat over het ene gebouw uit vele gebouwen waarbij de hiërarchie tussen hoofd- en bijgebouw niet meer logisch is.