Werkschuur Ennemaborg

In het Oost-Groningse Midwolda ligt Landgoed Ennemaborg. Deze buitenplaats, die haar oorsprong heeft in de 14eeeuw, staat bekend om haar statige 18e eeuwse borg, het bijbehorende koetshuis en de prachtig aangelegde tuin in barokstijl. Minder opvallend is de werkschuur die in de jaren ’80 van de vorige eeuw ten oosten van de borg is gebouwd voor de opslag van materieel. Deze grote maar eenvoudig vormgegeven houten schuur is inmiddels bewoond. Op de bintbalk bevindt zich namelijk een uilenkast waar al jarenlang een kerkuil bivakkeert. Het is een van de bijzondere diersoorten die op het landgoed voorkomen.

In 2018 heeft eigenaar Stichting Het Groninger Landschap het plan opgevat om in de werkschuur een gastenverblijf onder te brengen. Onder de noemer ‘Slapen bij de Kerkuil’ wil ze liefhebbers van het buitenleven de unieke ervaring bieden enkele nachten op het landgoed door te brengen. Voorwaarde daarbij is wel dat de kerkuil niet wordt gestoord, niet tijdens de bouw en ook niet door de gasten.

Het programma was bij aanvang niet vastomlijnd. +PEIL Architecten heeft ervoor gekozen om ongeveer de helft het vloeroppervlak van de schuur te gebruiken voor de nieuwe functie. De overige ruimte blijft in gebruik als opslag en is het domein van de kerkuil. De nieuwe invulling wordt ondergebracht in een zeer goed geïsoleerde, eenvoudig te prefabriceren doos die als het ware in de werkschuur wordt geschoven. Deze biedt ruimte aan een 8-persoons gastenverblijf, bestaande uit een centraal gelegen woonruimte met eetkeuken en twee slaapvleugels van ongelijke grootte, die afzonderlijk van elkaar kunnen worden gebruikt. Een centrale as over de volle lengte van de schuur rijgt alle functies aan elkaar en maakt het ritme van het gebinte zichtbaar.

Uit respect voor het monumentale erfgoed enerzijds en de kerkuil en andere flora en fauna anderzijds is de transformatie uiterst ingetogen vormgegeven. Aan de buitenkant valt nauwelijks op dat er een serieuze verblijfsfunctie in de schuur is ondergebracht. Door het weghalen van de wit geschilderde ramen met roedeverdeling springt de nieuwe schuur zelfs minder in het oog dan voorheen. Om te voorkomen dat de uil tegen het raam vliegt is de hoeveel glas in de buitenschil tot een minimum beperkt. De grote pui ter plaatse van de woonkamer is wel volledig van glas, maar enkele meters teruggelegd. Het maakt ruimte voor een inpandig terras, grenzend aan de boomgaard. Boven het terras is een deel van het dak weggehaald en vervangen door houten lamellen. Dit zorgt voor een prachtige lichtval in de woonruimte en maakt tegelijkertijd de schuurvorm weer compleet.

De entree is zo vormgegeven dat het lijkt alsof er niets is veranderd. De bestaande schuurdeuren zijn aangepast ten behoeve van het nieuwe gebruik, maar dit is niet te zien. Het linkerdeel biedt toegang tot de opslagruimte, het rechterdeel tot het gastenverblijf. Het portaal achter de deur is nog buitenruimte, hier kunnen eventuele fietsen worden neergezet en opgeladen. Aan de achterzijde bevindt zich ook een schuurdeur. Deze kan worden opengeschoven om daglicht te geven aan de achterste slaapkamer. ’s Avonds blijft ze dicht om de kerkuil, die vanaf deze zijde komt aanvliegen, niet te verstoren. De overige slaapkamers krijgen licht via een strook met vensters direct onder de goot, een oplossing die is overgenomen van de andere zijde van het pand. Alle kozijnen en het houtwerk zijn gebeitst in een donkerbruine kleur. Dit draagt ertoe bij dat de schuur als geheel wegvalt tegen de groene achtergrond.

In 2023 is het project opgeleverd en het gastenverblijf opengesteld voor publiek. De reacties zijn unaniem positief. Gasten waarderen vooral de ruime, luxe opzet van de woning in combinatie met de rust en de prachtige plek. Maar zeker zo belangrijk is wat de kerkuil ervan vindt. Zij heeft zich gelukkig niet laten wegjagen. In het afgelopen voorjaar heeft ze zelfs jongen gekregen. Missie geslaagd!